Kaşgar’ın somut olmayan kültürel mirasları: Kil çömlekçilik ve bronz işçiliği

CGTN Muhabiri Hasiyet Niyazi, Çin’in kuzeybatısındaki Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin güney kesiminde yer alan Kaşgar bölgesinin, halk edebiyatının melodik anlatımından halk danslarının ritmine, geleneksel kıyafetlerin muhteşem tasarımı ve kalitesinden sanatsal yaratımın benzersiz konseptine, ilaç endüstrisinin şifalı etkilerinden enfes el sanatlarına kadar çok geniş bir yelpazede hayranlık uyandıran bir zenginliği barındırdığını belirtti.

Uygurların kil çömlek yapım becerisi

Tüm bunların, Çin ulusunun seçkin kültüründe eşsiz bir yer tuttuğuna değinen Hasiyet Niyazi, şöyle devam etti:

"Kaşgar’da Uygurlara özgü kilden çömlek yapım tekniği büyüleyici bir çekicilikle parlıyor. Bu benzersiz teknik, herhangi bir yazılı materyal, çizim veya şablon olmadan sözlü olarak aktarılıyor. Şekilleri ve desenleri günlük yaşamdan esinlenilen çömlekler maharetli ellerde hayat buluyor. Kaşgar’daki kilden çömlek, Yixing kentinden mor kil çömlek ile Jingde kasabasının porseleniyle birlike ülkenin en ünlü çömlek sanatları arasında yer alıyor.

Uygur kalıplı çömlek yapım tekniği de Ulusal Somut Olmayan Kültürel Miraslar listesine alınırken, son derece prestijli bir statüye sahiptir. Üretilen çanak çömlekler düz ve cam çömlek olarak ikiye ayrılır. Aslında  üretim teknikleri benzerdir. Cam olanlar sade çömleklerin üzerine zarif sırlama ve renklendirme yapılarak çömlekleri hem pratik hem de estetik açısından son derece değerli kılmaktadır."

Yenisar ilçesinde, Topasapal köyündeki ulusal somut olmayan kültürel miras projesinin temsili mirasçısı Abdurahman Memetemin babasından kil çömlek yapım becerisinin kalıplama yöntemini öğrendiği ve her sürecin, eski Çin çömlekçilik tekniklerinin özüne dayandığını vurgulayan Hasiyet Niyazi, "Memetemin, sadece süs olarak tasarlanan eşyaları üretmekle kalmamış, aynı zamanda pratik işlevleri de olan ve kültürel mirasa farklılık kazandıran kase, tabak, tencere ve kavanoz gibi 100'e yakın mutfak eşyası yapmış." açıklamasını yaptı.

Uygur On İki Makamı miras alınıyor ve yaygınlaştırılıyor

Uygur On İki Makamının, 12 büyük ölçekli müzik bestesinden oluşan bir hazine olduğunu aktaran Hasiyet Niyazi, "On İki Makam’ın beşiği olan Yeken ilçesinde, somut olmayan kültürel mirasların korunmasına büyük önem verilirken, özel bir koruma merkezi de kurulmuştur. Merkez, makam mirasçılarına sadece ekonomik ve yaşam desteği sağlamakla kalmamış, aynı zamanda gelecekle ilgili endişelerini gidermek için onlara konut ve tıbbi tedavi desteği  gibi ayrıcalıklı politikaları da  hayata geçirmiş." ifadelerine yer verdi.

Kıdemli bir mirasçı olarak Memetemin Ehtinin, yalnızca müzik ve dansta üstün beceriye sahip olmakla kalmadığı, aynı zamanda son derece saygın bir kişi olarak merkezin gelişimine de öncülük ettiğine dikkat çeken Hasiyet Niyazi, "Memetemin ve ekibi son iki yıldır Ulusal Sahne Sanatları Merkezi ve Xinjiang’a her açıdan destek ve yardım sağlayan eyaletlerden dördünde gösteriler yaparak neşeli ve canlı halk şarkıları ve performanslarıyla izleyicilerden büyük bir beğeni topladı. Kaşgar bölgesi, Çin ulusal özelliklerine sahip önemli bir kültürel koruma alanı inşa etmeye ve somut olmayan kültürel mirasın kurtarılması, korunması ve geliştirilmesini teşvik etmeye kendini adamıştır. Bölgede, Geleneksel Bahar Bayramı, Ejderha Teknesi Festivali ve Güz Ortası Festivali gibi geleneksel Çin festivallerinin yanı sıra Kurban Bayramı ve Nevruz Bayramı da coşkuyla kutlanır. Çeşitli somut olmayan kültürel miras sergileri ve performansları düzenlenir. Bu sayede Uygur On İki Makamı, Meşref, kartal dansı ve kartal flütü ile halk türküleri gibi çeşitli ulusal kültürel mirasların halkın kalbinde derin kök salması sağlanıyor." dedi.

 Kaşgar’ın bakır yapım sanatı

Hasiyet Niyazi, Kaşgar’ın antik turistik manzara bölgesinde, Bakır el yapım zanaatının altıncı nesil mirasçısı İmam Mehmet'in, özgün el yapım sanatıyla ürettiği ve kültürel ruhu içinde barındıran bakır eserleri turistlerin beğenisine sunduğunu belirterek şunları kaydetti:

"Mehmet, bakır eserlerinde sadece mükemmel işçiliğe önem vermekle kalmıyor, aynı zamanda pratik olmaya da  özen gösteriyor. Mehmet’in hünerli ellerinde hayat bulan bronz eserleri  turistleri  bu eşsiz coğrafyanın kültürel mirasıyla tanıştırıyor. Mehmet dükkanını açma hikayesini şöyle anlatıyor: 'Çocukken, ben, babam ve abim genellikle antik bronz eşyaların satıldığı bir sokakta dolaşırdık ve ben gelecekte kendi dükkanımı açmamın  hayalini kurardım ve daha sonra Bağçi bölgesinde aile pansiyon caddesi inşa edildi. Ben de  bu fırsatı değerlendirerek, kendi işimi kurdum.'"

Kaşgar Antik Kenti’nin turistik manzara bölgesinde İmam Mehmet’inki gibi 30’dan fazla bakır eşya satan dükkan bulunduğunu vurgulayan Hasiyet Niyazi, "Bu dükkanlarda usta ellerden çıkmış  bakır çaydanlıklar, kaseler, şişeler ve farklı mutfak eşyaları, sarı, kırmızı ve beyaz renkleriyle dikkat çekiyor. Kaşgar Antik Kenti’nde turizmin hızla gelişmesiyle birlikte, bronz eşyalar ve kil çömlekler gibi somut olmayan kültürel mirasa ait  eşyalar giderek daha çok sayıda turistin beğenisini kazanırken, bölgeye derin bir  kültürel haraketlilik katıyor" ifadelerini kullandı.

  Hibya Haber Ajansı